Zakładając przedsiębiorstwo należy brać pod uwagę ewentualne ryzyko ogłoszenia upadłości. Czyli sytuację, w której przedsiębiorstwo przestało być rentowne i nie jest w stanie pokryć swoich zobowiązań finansowych, w skutek czego staje się niewypłacalne. Postępowanie upadłościowe, należy prowadzić w taki sposób, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak największym stopniu, przy jednoczesnej staranności o utrzymanie dotychczasowego przedsiębiorstwa. Podczas omawianego postępowania wszyscy wierzyciele wspólnie mogą dochodzić swoich roszczeń – jest to główna różnica w stosunku do postępowania egzekucyjnego, które wszczyna się na rzecz jednego wierzyciela.
Do wszczęcia postępowania upadłościowego wymagany jest wniosek, który może zostać złożony przez podmioty wskazane w ustawie. Prawo upadłościowe i naprawcze, które reguluje tę kwestię, umożliwia ogłoszenie upadłości co do zasady każdemu przedsiębiorcy: od jednoosobowej działalności gospodarczej po wielką korporację. Ponadto prawo to dotyczy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej, wspólników osobowych spółek handlowych i wspólników spółki partnerskiej. Poza tym wniosek o ogłoszenie upadłości firmy może także złożyć jej wierzyciel, o ile wyczerpał już wszelkie możliwości polubownego dochodzenia swoich wierzytelności i chce mieć udział w masie upadłościowej dłużnika.
Warto zaznaczyć, że jeśli u przedsiębiorcy wystąpią problemy finansowe, czy to osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, czy to spółka prawa handlowego, jest zobowiązana ogłosić upadłość. Możliwość ogłoszenia upadłości dotyczy jedynie konsumentów w ramach tzw. upadłości konsumenckiej.
Niewypłacalność przedsiębiorcy jest podstawową przesłanką ogłoszenia upadłości
O niewypłacalności mówimy wtedy gdy przedsiębiorstwo straci zdolność do regulowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych– tzw. niewypłacalność płynnościowa. W celu ustalenia, od kiedy podmiot staje się niewypłacalny, ustawodawca przyjął domniemanie, zgodnie z którym za niewypłacalnego uznaje się dłużnika, który utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
W związku z powyższym istotną kwestią jest wyjaśnienie kiedy tak naprawdę niewypłacalność powstaje, dlatego warto wiedzieć że;
- niewypłacalność dotyczy niewykonywania przez dłużnika wymagalnych zobowiązań, czyli takich, których termin zapłaty już upłynął
- niewykonywanie wymagalnych zobowiązań nie musi dotyczyć wyłącznie zobowiązań prywatnych – w stosunku do kontrahentów, ale również w stosunku do podmiotów publicznoprawnych, np. w stosunku do ZUS-u czy urzędu skarbowego;
- trzymiesięczny termin opóźnienia w wykonaniu zobowiązań pieniężnych liczymy od drugiego niespłaconego w terminie zobowiązania;
- niewykonywanie wymagalnych zobowiązań nie musi odnosić się do wszystkich zobowiązań, jakie mamy;
- drugie niespłacone w terminie zobowiązanie musi dotyczyć drugiego innego wierzyciela. Do ogłoszenia upadłości konieczne jest zatem posiadanie co najmniej dwóch wierzycieli. W konsekwencji oznacza to, że niewypłacalność nie wystąpi, jeśli mamy jednego wierzyciela.
Termin do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości to 30 dni, od dnia w którym wystąpiła niewypłacalność. Czyli stan, w którym dłużnik nie płaci drugiego z rzędu wymagalnego zobowiązania pieniężnego od co najmniej trzech miesięcy. Najpóźniej powinien zostać złożony wniosek przed upływem czwartego miesiąca, licząc od daty wymagalności drugiego z rzędu niezapłaconego zobowiązania pieniężnego.
W związku z tym, że na przedsiębiorcy ciąży obowiązek ogłoszenia upadłości, ustawodawca przewidział konsekwencje w przypadku niedopełnienia tego obowiązku. Osoby odpowiedzialne za niezłożenie w terminie wniosku ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, chyba że nie ponoszą za to winy. Do dalszych konsekwencji zaliczamy m.in. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, brak możliwości byłych przedsiębiorców oddłużenia w ramach upadłości konsumenckiej.
Składając wniosek o ogłoszenie upadłości w terminie osoby, na których ciąży obowiązek złożenia takiego wniosku, np. osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, członek zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością czy komplementariusz w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej, unikną negatywnych konsekwencji takich jak: zakaz prowadzenia działalności gospodarczej czy odpowiedzialność za zobowiązania spółki (w przypadku członków zarządu sp. z o.o.).
Kiedy Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości?
Jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku:
1. w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, a postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika;
2. ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli uchylono;
3. dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości;
4. czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli
– chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi (art. 491 [4] Prawa upadłościowego).
Ponadto sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że uchybienia nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.